Karol I Podiebradowicz

Szlachta i monarchia

Karol I Podiebradowicz, znany ze swojego znaczącego wkładu w historię regionu, przyszedł na świat 4 maja 1476 roku w Kłodzku. Jego życie zakończyło się 31 maja 1536 roku w Ząbkowicach Śląskich. W czasie swojej długiej kariery politycznej, która trwała aż do 1536 roku, sprawował zaszczytny urząd księcia ziębickiego od 1498 roku. Od 1498 roku przez trzy lata pełnił również funkcję hrabiego kłodzkiego, jednak tytuł ten utrzymał aż do swojej śmierci.

Karol I był również księciem oleśnickim, a jego rządy w tej roli trwały od 1495 do 1536 roku. Jego wpływy sięgały również administracji Dolnego i Górnego Śląska, gdzie od 1517 roku sprawował urząd starosty generalnego Dolnego Śląska, a w 1528 roku objął równie znaczącą funkcję na Górnym Śląsku.

Życiorys

Karol I Podiebradowicz był piątym potomstwem i czwartym synem Henryka I Starszego oraz Urszuli Brandenburskiej. W dniu 6 stycznia 1488 roku zawarł związek małżeński w Głogowie z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego i jego żony Katarzyny, pochodzącej z dynastii Przemyślidów. W momencie zawarcia ślubu oboje byli jeszcze dziećmi, co spowodowało, że rzeczywiste połączenie małżeńskie miało miejsce dopiero niedługo po 14 lutego 1495 roku, prawdopodobnie 3 marca 1495 roku, co miało miejsce w ostatni dzień karnawału. Warto zaznaczyć, że posag żony wynosił 6000 dukatów i został zabezpieczony na majątkach rodu Podiebradów.

Po zgonie ojca Karol przejął władzę wspólnie z swoimi starszymi braćmi – Albrechtem oraz Jerzym. Jego pierwszą rezydencją był Kłodz, jednakże po śmierci Jerzego podjął decyzję o przeniesieniu się do Oleśnicy. Gdy zmarł Albrecht, Karol stał się jedynym spadkobiercą całego majątku ojcowskiego, a w 1515 roku po stracie bratanka Bartłomieja z Podiebradów, syna Wiktoryna, pozostał jedynym męskim przedstawicielem dynastii.

Na początku XVI wieku rosnące znaczenie rodu Podiebradów zaczęło maleć. 3 maja 1500 roku hrabstwo kłodzkie zostało sprzedane Ulrichowi von Hardeckowi za 60 000 talarów. W kolejnych latach, w 1509, książę opolski Jan II Dobry przejął Ziębice, a w 1517 roku Wołową. Karol wystawił na sprzedaż także Ścinawę, sprzedając ją Janowi Thurzonowi, młodszemu bratu biskupa wrocławskiego.

Równocześnie Karol był ostatnim przedstawicielem dynastii Podiebradów, którego znaczenie wykraczało poza granice Śląska. W roku 1515 król Władysław Jagiellończyk powołał Karola na swojego doradcę, a jego syn kontynuował tę nominację. Kolejne etapy kariery Karola przedstawiały się następująco: w 1519 roku uzyskał tytuł zwierzchniego wójta Górnych Łużyc, w 1523 roku został namiestnikiem Królestwa Czeskiego, w roku 1517 mianowano go starostą generalnym Dolnego Śląska oraz dożywotnim starostą księstwa głogowskiego, a w 1528 roku Ferdynand I powołał go na starostę Dolnego i Górnego Śląska. W 1532 roku wszystkie jego urzędy zostały potwierdzone na czas dożywotniego.

Karol odzyskał również księstwo ziębickie z Ząbkowicami, gdzie w latach 1524–1532 rozpoczął budowę zamku, jednak z braku funduszy nie udało mu się zakończyć tej inwestycji. W 1522 roku nawiązał komunikację z Marcinem Lutrem, lecz do końca swego życia pozostał katolikiem. Karol został pochowany w kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich, a w 1541 roku obok niego spoczęła jego żona. Dzieci ufundowały im grobowiec, który został wykonany przez Ulryka z Żagania. Grobowiec ten początkowo znajdował się w prezbiterium świątyni, natomiast od 1815 roku jest umieszczony w kaplicy Kauffunga.

Potomstwo

Karol I Podiebradowicz w swoim związku z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego oraz Katarzyny Opawskiej, miał aż dwanaścioro potomstwa, co było znaczącym osiągnięciem w kontekście dynastii. Wśród ich dzieci można wymienić:

  • Henryk (1497–1497),
  • Anna (1499–1504),
  • Katarzyna (1500–1507),
  • Małgorzata (1501–1551), która wyszła za Jana Zajícia z Hasenburga,
  • Joachim (1503–1562), piastujący urząd biskupa brandenburskiego,
  • Kunegunda (Kunhuta) (1504–1532), żona Krzysztofa Černohorského z Boskovic,
  • Urszula (Vorsila) (1505–1539), poślubiła Hieronima Biebersteina,
  • Henryk II (1507–1548), książę ziębicko-oleśnicki,
  • Jadwiga (1508–1531), która była małżonką Jerzego Hohenzollern-Ansbach,
  • Jan (1509–1565), również książę ziębicko-oleśnicki,
  • Barbara (1511–1539), która wstąpiła do zakonu w Strzelinie,
  • Jerzy II (1512–1553), również będący księciem ziębicko-oleśnickim.

Sarkofag

W kaplicy Kauffunga kościoła św. Anny w Ząbkowicach znajduje się sarkofag księcia Karola I Podiebradowicza oraz jego małżonki, księżnej Anny Żagańskiej. Początkowo ten majestatyczny sarkofag był umiejscowiony w prezbiterium. To również miejsce, gdzie znajdują się epitafia Sigismunda Kaufunga von Chlum (zm. 1573) oraz jego syna (zm. 1634), którzy byli rycerzami z ziemi ząbkowickiej.

Podczas podziwiania sarkofagu, warto zwrócić uwagę na herby, które według Hansa Lutscha zdobią jego ściany. Oto szczegóły dotyczące tych heraldycznych symboli:

  • leżący nad głową: Karola I Podiebradowicza, księstwa ziębickiego,
  • leżący nad głową: Anny Żagańskiej, księstwa żagańskiego,
  • z przodu: Sicilien (Królestwa Sycylii); Koldicz (von Colditz),
  • z tyłu: Sagan (księstwo żagańskie), Brandenburg (Brandenburgii),
  • po lewej stronie: Mesisen (Marchii Miśnieńskiej); Bayern (Bawarii), Meiland (Księstwa Mediolanu); Luthringen (Lotaryngii); Wirtemberg (Wirtembergii); Baden (Badenii),
  • po prawej stronie: Tschestolowicz (von Czastolowicz); Monsterberg (księstwa ziębickiego), Troppen (księstwa opawskiego), Duringen (Thüringen, Turyngii), Sachsen (Saksonii); Oppeln (księstwa opolskiego).

Przodkowie

W kontekście badań nad pochodzeniem Karola I Podiebradowicza, niezwykle istotne są jego korzenie. Przodkowie odgrywają kluczową rolę w zrozumieniu dziedzictwa tego władcy. W szczególności, analiza danych genealogicznych staje się nieocenionym narzędziem w poznawaniu historii rodzinnej.

_
Pradziadkowiepan Kunštátu

Wiktoryn Boček z Podiebradów

(1403–1427)

∞około 1419

Anna z Vartenberka

(około 1402–?)

pan Šternberka

Smil Holický

(około 1390–1433)

∞około 1423

Barbara z Pardubic

(1408–1431)

elektor Brandenburgii

Fryderyk I

(1371–1440)

∞1401

Elżbieta bawarska

(1383–1442)

margrabia Badenii

Jakub

(1407–1453)

∞1421

Katarzyna lotaryńska

(1407–1439)

książę żagański

Henryk VIII Wróbel

(1357–1397)

∞1388

Katarzyna opolska

(1367–1420)

elektor Saksonii

Rudolf III

(1367–1419)

∞1396

Barbara legnicka

(1372–1436)

książę opawski

Przemysł I

(1365–1433)

∞około 1405

Katarzyna ziębicka

(około 1390–1422)

pan Častolovic

Půta Młodszy

(około 1400–1434)

∞około 1420

Anna z Koldic

(około 1405–około 1450)

Dziadkowiekról Czech

Jerzy z Podiebradów

(1420–1471)

∞1441

Kunegunda ze Šternberka

(1612–1687)

elektor Brandenburgii

Albrecht III Achilles

(1414–1486)

∞1446

Małgorzata badeńska

(1431–1457)

książę żagański

Jan I

(około 1385–1439)

∞1408

Scholastyka saska

(1391–1463)

książę opawski

Wilhelm

(około 1410–1452)

∞1442

Salomea z Častolovic

(około 1426–1489)

Rodziceksiążę ziębicki i oleśnicki

Henryk I Starszy

(1448–1498)

∞1467

Urszula Hohenzollernówna

(1450–1508)

książę żagański

Jan II Szalony

(1435–1504)

∞1462

Katarzyna Przemyślidka

(1443–1505)

Karol I (1476–1536) książę ziębicki i oleśnicki

Przypisy

  1. Marek M. Nienałtowski, Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 26.09.2024 r.]
  2. Ząbkowice (Frankenstein). [dostęp 12.11.2023 r.]
  3. Szukają tarcz herbowych. [dostęp 12.11.2023 r.]
  4. Dziadkiem Fryderyka Bawarskiego, ojca Elżbiety bawarskiej był Fryderyk II Sycylijski.
  5. Praprababką Karola była Elżbieta bawarska.
  6. Urszuli z Lotaryngii.
  7. Małgorzaty Badeńskiej.
  8. Salomei z Častolovic (1426–1489).
  9. Katarzyny ziębickiej.
  10. Katarzyny opawskiej.
  11. Anny z Turyngii.
  12. Scholastyki saskiej.
  13. Eufemii bytomskiej.

Oceń: Karol I Podiebradowicz

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:20