Johann Franz Hoffmann

Kultura i sztuka

Johann Franz Hoffmann, urodzony pomiędzy 1699 a 1701 rokiem w Kłodzku, był znamienitym przedstawicielem późnobarokowej sztuki malarskiej w Śląsku. Zmarł 4 lutego 1766 roku w Krzeszowie, pozostawiając po sobie trwały ślad w krajobrazie artystycznym regionu.

Pochodził z kłodzkiej rodziny mieszczańskiej, której głową był jego ojciec, Johann Hoffmann. W młodości zdobywał umiejętności malarskie pod okiem morawskiego artysty, Johanna Christopha Handkego, u którego przyswoił sobie techniki iluzjonistycznego malarstwa oraz kwadraturowego. W czasie nauki brał udział w dekoracji kaplicy maryjnej w kościele klasztornym minorytów w Uničovie, a także samodzielnie prowadził prace w kaplicy miejskiego ratusza.

W 1731 roku Hoffmann osiedlił się w Krzeszowie, gdzie zawarł związek małżeński z Anną Marią Puschmann, wdową po karczmarzu Melchiorze Puschmannie. Przez kolejnych sześć lat artysta prowadził lokalną gospodę, która pozwalała mu na utrzymanie, ale jednocześnie skłaniała do nadużywania alkoholu. W 1737 roku, przekazując karczmę swojemu pasierbowi, Johannowi Josephowi Franzowi Puschmannowi, Hoffmann w pełni poświęcił się malarstwu.

Po osiedleniu się w Krzeszowie, Hoffmann współpracował z innymi artystami, którzy również wywiązywali się z prac dla krzeszowskich cystersów. W jego karczmie często gościł Georg Wilhelm Neunhertz oraz Petr Brandl. Mimo współpracy z innymi twórcami, Hoffmann zyskał reputację jako samodzielny artysta, którego prace zdobiły teren Śląska i hrabstwo kłodzkie.

Wśród jego zleceniodawców znajdowały się krzeszowskie opactwa cysterskie, które były z nim związane przez całą jego karierę artystyczną. Oprócz tego, partnerami były przedstawiciele duchowieństwa diecezjalnego, kłodzka oraz śląska szlachta katolickiego wyznania, a także protestanci z kościoła Łaski w Jeleniej Górze.

Niestety, w późniejszym okresie twórczości Hoffmanna zauważalny był spadek jego artystycznej formy. Malarz zmarł na zapalenie płuc, w ciężkich warunkach, z dala od uznania, które mógłby otrzymać za swą twórczość.

Cechy twórczości

Johann Franz Hoffmann to artysta, którego twórczość koncentrowała się na iluzjonistycznych freskach, w których często wykorzystywano elementy kwadratury. W doskonały sposób przyswoił sobie doświadczenia morawskiej szkoły malarstwa monumentalnego, co zaowocowało powstaniem wyjątkowych dzieł.

Oprócz fresków, Hoffmann stworzył również niezliczone olejne obrazy na płótnie. Jego prace obejmowały wielkie przedstawienia ołtarzowe, dekoracje wnętrz kościołów, a także portrety, które do dziś są cenione za swoją jakość i kunszt wykonania.

Artysta zajmował się także projektowaniem grafik religijnych, powstających dla profesjonalnych miedziorytników, w tym Michaela Rentza, co świadczy o jego różnorodności i zdolnościach twórczych.

Niemniej jednak, Hoffmann miał trudności z przedstawianiem postaci ludzkiej oraz paletą kolorystyczną. Jego obrazy olejne charakteryzują się wyraźnym konturem, gładką fakturą, a także umiejętnym posługiwaniem się dużą plamą barwną i silnym światłocieniem.

Te cechy były rezultatem wpływu mistrzów pracujących w Krzeszowie, w szczególności Brandla. Hoffmann często przejmował od niego charakterystyczne typy postaci, a nawet kopiował obrazy na potrzeby kościoła parafialnego pw. Świętej Rodziny w Chełmsku, co dobitnie pokazuje jego aspiracje oraz umiejętności w pracy z formą i kolorem.

Dzieła

Johann Franz Hoffmann, znacząca postać w historii sztuki, pozostawił po sobie wiele niezwykłych dzieł, które zasługują na szczegółowe omówienie. Oto niektóre z jego najbardziej istotnych osiągnięć:

  • dekoracja malarska Kaplicy Św. Jana Nepomucena przy pałacu w Sarnach – osiem obrazów w glifach okiennych, iluzjonistyczny ołtarz oraz malowidło na kopule,
  • Św. Jan Nepomucen rozdający jałmużnę, po 1732, ołtarz boczny kościoła parafialnego pw. Świętej Rodziny w Chełmsku Śląskim,
  • Zwiastowanie, 1744, dawny klasztor Cystersów w Henrykowie,
  • dekoracja freskowa sklepienia transeptu, 1734–1735, kościół parafialny pw. Świętego Krzyża w Jeleniej Górze,
  • malowidła w kaplicy pw. św. Anny i Pawilonie Opata w Betlejem koło Krzeszowa oraz freski kościoła opackiego pw. Łaski NMP (1733–1735) i w Mauzoleum Piastów (1736) – współudział, współpraca z Neunhertzem,
  • cykl trzech obrazów: Modlitwa w Ogrójcu, Opłakiwanie i Chrystus w Otchłani, 1736, kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Jeleniej Górze-Cieplicach Śląskich-Zdroju,
  • Czternastu Wspomożycieli, około 1760, ołtarz boczny kościoła opackiego pw. Łaski NMP w Krzeszowie,
  • Matka Boska adorowana przez Wszystkich Świętych, około 1732, ołtarz główny kościoła parafialnego pw. Wszystkich Świętych w Miszkowicach – współudział, współpraca z Brandlem,
  • dwa obrazy ołtarzowe: Wizja św. Szymona Stocka i Matka Boska Szkaplerzna, 1745, kościół parafialny pw. św. Piotra i św. Pawła w Strzegomiu,
  • dekoracja freskowa sklepienia bocznych kaplic pw. św. Franciszka Ksawerego i NMP, 1738–1739, kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny w Ścinawce Średniej,
  • Św. Franciszek Ksawery, około 1739, kościół pielgrzymkowy pw. NMP w Wambierzycach,
  • Autoportret, około 1759, Muzeum Narodowe we Wrocławiu.

Każde z wymienionych dzieł jest świadectwem sztuki i umiejętności Hoffmanna, a także jego wpływu na architekturę i malarstwo w regionie.

Oceń: Johann Franz Hoffmann

★★★★★
Średnia ocena:4.79 Liczba ocen:22