Budynek poczty głównej w Kłodzku

---

Historia

Koncepcja budowy nowej siedziby poczty zrealizowana została w roku 1877. Było to możliwe dzięki zniesieniu zakazu, który przedtem uniemożliwiał utrzymywanie niezabudowanego pasa wokół miejskich fortyfikacji. Wraz z tą zmianą nastąpił dynamiczny rozwój Kłodzka, co skutkowało wyburzaniem dawnych murów i bram oraz intensywną rozbudową przedmieść. Postanowiono, że nowa poczta znajdzie się na terenie dawnego Przedmieścia za Zieloną Bramą (niem. Grüne Thor Vorstadt), w okolicy skrzyżowania kluczowych dróg prowadzących z północy na południe oraz z zachodu na wschód. Teren ten szybko zyskał nazwę placu Wilhelma (niem. Wilhelmsplatz), na cześć cesarza Wilhelma I Hohenzollerna, który miał wpływ na zjednoczenie Niemiec.

Pierwotnym właścicielem działki, na której wzniesiono budynek poczty, był Johann Nentwig, mistrz ciesielski z Kłodzka. Na podstawie umowy z dnia 29 grudnia 1877 roku zobowiązał się do zrealizowania budowli na zlecenie Królewskiej Głównej Dyrekcji Poczty, mając na celu wynajęcie i późniejsze sprzedaż budynku poczcie. Prace budowlane rozpoczęły się w pierwszych miesiącach 1878 roku, a nowy gmach poczty został oficjalnie otwarty 1 lipca 1879 roku. Ostateczna umowa kupna-sprzedaży budynku została podpisana w 1883 roku przez dyrektora poczty we Wrocławiu, Kühla, i Johanna Nentwiga. Dotyczyła odstąpienia poczcie całej działki budowlanej wraz z nowym budynkiem, oficyną oraz podwórzem za sumę 151 tysięcy marek. Umowa zatwierdzona przez berlińską dyrekcję weszła w życie 1 kwietnia 1884 roku.

Nie ma pewnych informacji na temat architekta odpowiedzialnego za projekt poczty. Pierwszym dyrektorem tej instytucji, począwszy od 1 sierpnia 1878 roku, został Albrecht, a po nim, 14 listopada 1883 roku, Kallnich. Drugi z dyrektorów, jako aktywny członek Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (niem. Glatzer Gebirgsverein), zajął się badaniem historii poczty na ziemi kłodzkiej, publikując swoje prace w rocznikach stowarzyszenia. Obok głównego gmachu poczty zbudowano także oficynę, w której znalazły się wozownia, poczekalnia dla podróżnych oczekujących na siodłane dyliżansy, toalety i stajnia. Cały kompleks pocztowy otoczono parkanem.

W 1886 roku do budynku doprowadzono wodociąg, a cztery lata później, w 1890 roku, wybrukowano dziedziniec kostką kocich łbów. Po upływie ponad dwóch dekad zaczęto zauważać, że dotychczasowy budynek poczty jest za mały. Już w 1906 roku jedna z kondygnacji została przebudowana, co umożliwiło utworzenie obszernego pomieszczenia na potrzeby urzędu telefonicznego. W 1912 roku podjęto działania mające na celu uzyskanie pozwolenia na dalszą rozbudowę gmachu. Wrocławski architekt Goebel otrzymał zlecenie na wykonanie projektu dwukondygnacyjnej części, która miała przylegać do istniejącej struktury, a prace budowlane realizowano w latach 1916–1918. W tym okresie wprowadzono także elektryczność oraz centralne ogrzewanie. W 1929 roku dawna wozownia została przekształcona w zamknięte garaże dla samochodów.

Po zakończeniu II wojny światowej budynek pełnił rolę poczty głównej w Kłodzku (Urząd Pocztowy nr 1). W obiekcie mieścił się także oddział państwowego przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Telefon (PPTiT), a po jego podziale w 1991 roku zlokalizowano tu Poczty Polskiej oraz Telekomunikacji Polskiej do roku 1996. 3 grudnia 1984 roku gmach kłodzkiej poczty głównej został uznany za zabytek i wpisany do rejestru zabytków województwa wałbrzyskiego, a od 1999 roku należał do województwa dolnośląskiego. W ciągu ostatnich siedmiu dekad obiekt przeszedł wiele modernizacji i remontów, mających na celu zwiększenie jego funkcjonalności.

Architektura

Budynek poczty głównej w Kłodzku jest doskonałym przykładem architektury eklektycznej, która łączy w sobie wpływy wielu stylów. Inspiracje czerpane z klascyzujących prądów berlińskiej szkoły architektonicznej są wyraźnie widoczne, a dodatkowo podkreślają je elementy neorenesansowe i neobarokowe. Interesującym pozostaje fakt, że do tej pory nie udało się ustalić tożsamości projektanta tej konstrukcji.

Obiekt ten posiada dwie kondygnacje, a wewnątrz, poza przestrzenią przeznaczoną dla poczty i telegrafu, znajdują się również mieszkania. Na wyższym poziomie znajduje się mieszkanie dyrektora poczty, natomiast w podwyższonej kondygnacji dachowej ulokowano siedzibę niższego personelu. Dodatkowo, z tyłu głównego budynku zbudowano oficynę, która pełni funkcję zaplecza dla działalności pocztowej.

Pierwsze istotne zmiany w architekturze miały miejsce w 1906 roku, kiedy to na pierwszym piętrze stworzone zostało przestronne pomieszczenie dla urzędu telefonicznego. W 1915 roku powstała koncepcja rozbudowy obiektu, w wyniku czego w latach 1916-1918 dobudowano dwukondygnacyjne skrzydło południowe. W tym okresie budynek zyskał również nowoczesne udogodnienia, takie jak centralne ogrzewanie oraz instalacja elektryczna. W 1929 roku nastąpiła adaptacja dawnych obszarów wozowni, które przekształcono na garaże dla samochodów. Ostatnie bardziej istotne prace budowlane zrealizowane zostały w 1941 roku, kiedy to przeprowadzono adaptację poddasza, zaprojektowaną przez Adolfa Ernsta.

Do największych walorów zabytkowych kłodzkiej poczty głównej należy zaliczyć ceglano-kamienne elewacje oraz rzeźbiarską grupę figuralną umieszczoną na frontonie. Cenne są także klatki schodowe oraz pomieszczenia biurowe znajdujące się na trzech kondygnacjach. Liczne przebudowy nadały budynkowi charakterystyczny łukowaty kształt, a jego długość sprawia, że jest łatwo rozpoznawalny. W centralnej części obiektu umiejscowiony jest ryzalit z dwoma bocznymi wejściami, nad którym znajduje się rzeźbiarska grupa przedstawiająca dwie siedzące kobiety. Owe figury personifikują pocztę oraz transport i zostały odlane ze stopu cyny. Ich autor, C. Dorn, zrealizował je w 1877 roku, co potwierdza jego sygnatura znajdująca się na cokole.

Ciekawostki

W Kłodzku znajdują się interesujące fakty dotyczące budynku poczty głównej, które przyciągają uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. To była pierwsza znana siedziba kłodzkiej poczty. Niestety, lokalizacji wcześniejszej siedziby nie udało się ustalić. Znane jest, że pierwszy budynek poczty powstał w Kłodzku około 1827 roku i był do tego momentu prywatną własnością poczmistrza.

W 1912 roku rozpoczęto starania o uzyskanie pozwolenia na dalszą rozbudowę obiektu. Pierwotnie planowano jedynie nadbudowanie trzeciej kondygnacji, jednak dwa lata później zdecydowano się na kompletną zmianę koncepcji, dodając do budynku skrzydło południowe, co nadało całości charakterystyczny łukowaty kształt.

Dla miłośników architektury i historii warto dodać, że makieta poczty głównej znajduje się w utworzonym w 2015 roku przy ul. Noworudzkiej w Kłodzku Parku Miniatur „Minieuroland”.

---

Oceń: Budynek poczty głównej w Kłodzku

---