Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kłodzku

---

Kaplica w Kłodzku

Obecna wspólnota ewangelicko-augsburska w Kłodzku ma swoje korzenie w dawnym hrabstwie kłodzkim, obejmującym również tereny południowego Dolnego Śląska. Pierwsze luterańskie nabożeństwo miało miejsce w Kłodzku w roku 1531, co pozwoliło na dalszy rozwój religijny tego regionu. Już od roku 1562 luteranie zyskali status większości wyznaniowej, co doprowadziło do przejęcia przez nich kościoła parafialnego. Specyficzne uwarunkowania geograficzne, takie jak górzysty teren oraz odległość od głównych ośrodków władzy, sprzyjały ukrywaniu się wyznawców różnych religii, zwłaszcza husytyzmu. Wkrótce przekształcili się oni w zwolenników schwenkfeldyzmu, którego założenia wprowadzał Kaspar Schwenkfeld, uzupełniając luteranizm o rozbudowany program społeczny.

Radicalne podejście społeczno-religijne, jakie wtedy zaistniało, doprowadziło do wzrostu napięć z katolikami oraz innymi protestantami. W wyniku tych konfliktów, w roku 1734 część tych zwolenników zmuszona była do emigracji do Ameryki, gdzie kontynuują swoją praktykę religijną do dzisiaj. W międzyczasie, cesarska komisja z 1558 roku sprawdziła stan duchowieństwa w hrabstwie kłodzkim, które wówczas nie należało do Śląska. Z 28 duchownych, tylko 4 uznano za katolickich, a pośród nich dwójka miała rodziny. Na przełomie XVI wieku w Kłodzku pozostały nieliczne grupy katolickie. Nowa liturgia miała szeroki zasięg, obejmując aż 81 kościołów ewangelickich w regionie.

Na początku XVII wieku, w obliczu zmieniającej się sytuacji religijnej, pozostało jedynie 11 kościołów katolickich, które szybko zmniejszały się do liczby jednego. Działania takie doprowadziły do kształtowania dzisiejszej struktury wyznaniowej ziemi kłodzkiej, przyczyniając się do defenestracji oraz wybuchu wojny trzydziestoletniej. Protestanccy mieszkańcy Kłodzka, zarówno rycerstwo, jak i chłopstwo, podjęli walkę o swoje przetrwanie, a ich obrona w bitwie pod Białą Górą w 1620 roku była zacięta, choć zakończona porażką. Zwycięstwo wojsk cesarskich przyniosło ze sobą szereg represji.

Mimo oporu mieszkańców, miasto Kłodzko doznało znacznych zniszczeń, w tym według niektórych źródeł, zniszczenia 900 domów. Cesarz Ferdynand II postanowił wprowadzać katolickie rządy w hrabstwie kłodzkim, co doprowadziło do przymusowej rekatolicyzacji. W wyniku tych działań z regionu usunięto 120 duchownych ewangelickich, a konfiskata mienia szlacheckiego stała się powszechną praktyką. Takie sytuacje, w połączeniu z napływem osadników katolickich, spowodowały niemal całkowite zniknięcie ewangelicyzmu.

Do 1945 roku luteranie w Kłodzku byli właścicielami własnego kościoła, którym był obecny kościół św. Jerzego i św. Wojciecha. Po tym czasie, aktualnie oddano w użytkowanie salę zboru w murowanym budynku po byłym oddziale Śląskiego Ewangelickiego Towarzystwa Prasowego, który usytuowany jest przy ulicy Kolejowej 2. To właśnie tam gromadzą się wierni, jednocząc się w modlitwie i działaniach na rzecz lokalnej wspólnoty.

Kościół Chrystusa Pana w Kudowie

Do okresu pruskiego hrabstwo kłodzkie funkcjonowało jako niezależna jednostka administracyjna, która była pod bezpośrednim nadzorem Korony czeskiej, co oznaczało, że podlegała królowi czeskiemu, znanemu także jako cesarz. W 1548 roku doszło do przekazania starostwa arcybiskupowi salzburskiemu Ernestowi Habsburgowi na drodze sprzedaży, co zapoczątkowało intensywną kontrreformację. W ramach tego ruchu wprowadzono m.in. egzamin z prawomyślności, co zmusiło większość protestanckich duchownych do opuszczenia tej ziemi.

Po śmierci arcybiskupa w 1560 roku umilkły te działania, jednak okres ten został przerwany dopiero po bitwie pod Białą Górą. Z powodu wysiłków Braci Czeskich, którzy należeli do Kościoła reformowanego, Kudowa zyskała status protestanckiej enklawy w katolickim hrabstwie kłodzkim. Na mocy decyzji króla Prus Fryderyka Wilhelma II w Pstrążnej, gdzie skupiała się mniejszość czeska, zaplanowano budowę kościoła.

Ostatecznie w 1797 roku na Wzgórzu Zamkowym (obecnie Parkowym) w Kudowie wzniesiono barokowy kościół pod wezwaniem Chrystusa Pana, znany również jako „Kaplica husycka”. Do 1811 roku świątynia ta była miejscem kultu zarówno dla reformowanych, jak i dla nielicznych luteranów, jednak od tego czasu jej funkcję pełnili już tylko luteranie.

Wyposażenie wnętrza tej świątyni pochodzi z późniejszych czasów. Znajdują się tu eklektyczne organy wyprodukowane przez firmę Schlag und Söhne w Świdnicy, które powstały w latach 1874 i 1879. Dodatkowo, od 1975 roku w tym kościele znajduje się rokokowy ołtarz, który został przeniesiony z nieczynnego kościoła w Unisławiu Śląskim, mieście położonym w pobliżu Wałbrzycha.

Kościół Zbawiciela w Opolnicy

W malowniczej wsi Opolnica, leżącej na wysokim brzegu Nysy Kłodzkiej i oddzielającej Kotlinę Kłodzką od reszty Śląska poprzez Góry Bardzkie, historia sięga aż do 1290 roku, kiedy to pojawiła się wzmianka o miejscowości pod nazwą Gerardestorph. Ta nazwa oraz jej późniejsze wersje, takie jak Villa Gerhardi, Gerersdorf czy Giersdorf, mogą mieć swoje korzenie w imieniu założyciela, Gerharda.

W pobliskim Bardzie, od około 1110 roku, znajdowała się znana z łask figurka Matki Bożej Bardzkiej – najstarsza romańska rzeźba drewniana na Śląsku. Pielgrzymki do Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary w Bardzie Śląskim miały miejsce już w XIII wieku, a w XVII wieku liczba pielgrzymów sięgała aż 150 tysięcy rocznie. Mimo tak silnych wpływów katolickich, Opolnica już od 1530 roku stała się lokalnym ośrodkiem protestantyzmu, a luteranie wkrótce przejęli miejscowy kościół parafialny.

W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618–1648) mieszkańcy Opolnicy, aby uniknąć konfrontacji z polskimi lisowczykami czy wojskiem austriackim, opuścili wieś i znaleźli schronienie w lasach Gór Bardzkich. Pośród gór, znanych dzisiaj jako Leszek (530 m n.p.m.), Klimek (530 m n.p.m.) i Kukuła (570 m n.p.m.), założyli nową osadę – „pustą wieś”. Znajdowały się tam domy, niewielka gospoda oraz typowe dla regionu piwniczki ziemne z murowanym wejściem. Odkrycie pozostałości tej osady miało miejsce dopiero pod koniec XIX wieku.

W 1653 roku miejscowy kościół przeszedł rekatolicyzację. Po pięćdziesięciu latach, w 1708 roku, kościół powrócił w ręce ewangelików, co czyni go jednym z nielicznych świątyń, które udało się odzyskać luteranom w wyniku konwencji altransztadzkiej. Od tego czasu kościół w Opolnicy pozostaje ewangelicki i jest świadkiem wielowiekowej tradycji protestanckiej.

W latach 1864–1865 na miejscu starego kościoła ewangelicy wznoszą nową, murowaną świątynię pod wezwaniem Zbawiciela, zaprojektowaną w stylu neogotyckim. Wnętrze broni się bogatym wyposażeniem z czasów budowy, w tym neogotyckim ołtarzem, amboną oraz chrzcielnicą. Neoklasycystyczne organy wykonane przez Gottfrieda Riemera z Brzegu wciąż zdobią miejsce modlitwy.

Obok kościoła mieści się epitafium Otylii Marii Frost de domo Bormann (1820–1846). W Opolnicy znajduje się również cmentarz ewangelicki, na którym pochówki miały miejsce aż do lat 60-tych XX wieku, niestety niemal całkowicie zdewastowany przez napływowych mieszkańców.

Przed wybuchem II wojny światowej, w Opolnicy prosperował ewangelicki dom wypoczynkowy dla diakonis, znany jako dom Jadwigi. Po wojnie przekształcił się on w Ośrodek Wypoczynkowy „Złota Jabłoń”.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kłodzku

---