Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku

---

Przebieg i ruch uliczny

Ulica Jacka Malczewskiego jest zlokalizowana w Kłodzku, równolegle do rzeki Nysy Kłodzkiej, od której oddziela ją wał ziemny. Na tym wał osiągalna jest promenada miejska, co stanowi dodatkowy atut tej lokalizacji. Ulica znajduje się w południowej części Wyspy Piasek i pełni rolę kluczowej arterii komunikacyjnej dla osiedla Nysa.

Trasa tego odcinka zaczyna się na skrzyżowaniu z ulicami: Ignacego Daszyńskiego oraz Tadeusza Kościuszki. Następnie, ulica Jacka Malczewskiego dwukrotnie łączy się z alejami Xawerego Dunikowskiego, które są drugą drogą w obrębie osiedla nyskiego. Zwieńczeniem przebiegu jest miejsce za mostem nad kanałem Młynówką, gdzie ulica przechodzi w ulicę Gustawa Morcinka, a jednocześnie krzyżuje się z ulicą Janusza Kusocińskiego.

Warto zaznaczyć, że ulica ta ma charakter dwukierunkowy, co umożliwia płynny ruch pojazdów. Ponadto, stanowi ona drogę gminną, której zarząd sprawuje gmina miejska Kłodzko. W przeszłości, w jej środkowym odcinku znajdował się przystanek autobusowy o nazwie Malczewskiego, z którego do 2018 roku korzystała firma A-Vista, obsługująca lokalną komunikację miejską. Obecnie, bem jednak, ulica Malczewskiego nie jest częścią tras komunikacji miejskiej, co wpłynęło na zmiany w organizacji ruchu w tym rejonie.

Historia

Obszar, na którym obecnie znajduje się ulica Jacka Malczewskiego, w czasach przedśredniowiecznych był pokryty lasami, które otaczały wówczas Kłodzko oraz jego przedmieścia. Zmiany tej sytuacji nastąpiły około roku 1250, gdy książe wrocławski Władysław Piastowicz sprowadził do Kłodzka zakon franciszkanów. Otrzymali oni w posiadanie Wyspę Piasek, co zapoczątkowało proces zagospodarowywania tego obszaru zgodnie z potrzebami ekonomicznymi klasztoru. W ramach tych działań, zgodnie z ich planem, teren był stopniowo wykarczowywany, a sady zakładane, co trwało przez kolejne stulecia, jednakże niejednokrotnie przerywane było przez wojny oraz okresy niepokojów.

W nowożytnej historii, wraz z rozwojem kłodzkich przedmieść, na obszarze dzisiejszej ulicy Malczewskiego zaczęły powstawać pierwsze domy mieszkalne, które niestety były narażone na zniszczenia podczas licznych konfliktów zbrojnych, takich jak wojna trzydziestoletnia (1630–1648) oraz wojny śląskie (1740–1763). W trakcie tego ostatniego konfliktu zbrojnego powstały inspiracje do wytyczenia dzisiejszej ulicy, na co wskazuje jeden z najstarszych zachowanych planów Kłodzka z 1760 roku, stworzony przez A. Heyera. Początkowo była to polna droga, prowadząca z Przedmieścia Piasek na południową część wyspy, gdzie w tym czasie zbudowano młyn zbożowy, w rejonie skąd zaczynał się kanał Młynówka. W środkowej części drogi powstała Gospoda „Złota Gwiazda” (niem. Gasthof Goldener Stern).

Okres	Ulica
około 1883–1945	Am Holzplan
od 1945	ulica Jacka Malczewskiego

W momencie wprowadzenia ustawy o miastach w 1808 roku, teren Wyspy Piaskowej znalazł się w granicach miasta, jednak wciąż panowały ograniczenia budowlane związane z tym, że Kłodzko miało status miasta-twierdzy. Proces secularizacji dóbr klasztornych w 1810 roku doprowadził do przejęcia dóbr franciszkanów przez państwo. Południowa część Piasku przeszła w ręce wojska. W 1877 roku, po zniesieniu statusu miasta-twierdzy, władze państwowe pozwoliły na swobodną zabudowę. W latach 1883–1886 na pobliskim brzegu Młynówki zbudowano nowe koszary dla 38 Regimentu im. Feldmarszałka von Moltke, co miało wielkie znaczenie dla południowej części wyspy, gdyż w tej części zorganizowano tzw. „Holzplan” – plac ćwiczeniowy dla żołnierzy. Korzystali z niego również strażacy, którzy na terenie tym mieli swoją wieżę obserwacyjną, rozebraną w 1911 roku. W okolicach ulicy Jacka Malczewskiego nazwa ta nosiła wówczas nazwę Am Holzplan. Wtedy rozbudowano zajazd „Złota Gwiazda” oraz powstała sąsiednia restauracja o nazwie „Dom Strzelców” (niem. Schützenhaus), co kończyło założony w tym samym okresie Park Hrabiego Götzena (niem. Graf Götzen Promenade). W dwudziestoleciu międzywojennym ulica zyskała nową, brukową nawierzchnię, a także zbudowano dwa nowe domy jednorodzinne, oznaczone numerami 5 i 7.

Po przejęciu Kłodzka przez polskie władze w 1945 roku, nadano ulicy oficjalną nazwę Jacka Malczewskiego. W 1951 roku, w ramach czynu społecznego pracowników kolei, w miejscu dawnego targu (niem. Viehmarkt) oraz części „Holzplanu” zbudowano stadion piłkarski dla Związkowego Klubu Sportowego „Spójnia” Kłodzko. Na stadionie odbywały się nie tylko mecze piłki nożnej, ale także różnorodne festyny.

W 60. latach XX wieku, podjęto decyzję o budowie nowego osiedla mieszkaniowego w obszarze tej ulicy, które składało się z kilku bloków z wielkiej płyty. Uchwały władz miasta z 1961 roku planowały powstanie blisko 450 nowych mieszkań. Inwestorem była Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w Kłodzku, założona w 1962 roku. Wzdłuż ulicy Malczewskiego w latach 1965–1967 powstały dwa klatkowce, oznaczone literami „A” i „B”, a następnie, stawiano kolejne bloki mieszkalne o symbolach „C”, „D”, „E”, „F”, „G” i „H”.

Ulica ucierpiała znacznie podczas powodzi tysiąclecia, która miała miejsce w nocy z 7 na 8 lipca 1997 roku, gdyż woda zdołała przerwać wał przeciwpowodziowy w pobliżu mostu dla pieszych, zalewając tym samym całe osiedle. W latach 2014–2015 przeprowadzono termomodernizację oraz przemalowanie elewacji bloków-klatkowców przy ulicy Malczewskiego. Kolejny incydent powodziowy miał miejsce 15 września 2024 roku, kiedy to woda przelała się przez wał w wyniku wylania Nysy Kłodzkiej, spowodowanej pęknięciem zapory w Stroniu Śląskim. Jeszcze pod koniec listopada osiedle nie miało dostępu do gazu.

Obiekty

Ulica Jacka Malczewskiego charakteryzuje się zwartą zabudową, w większości wzniesioną w drugiej połowie lat 60. XX wieku, kiedy to na tym obszarze zrealizowano nowe osiedle mieszkaniowe. W kolejnych latach wprowadzono również pawilon handlowy zlokalizowany w okolicach kładki dla pieszych, prowadzącej na miejską promenadę. Najstarszym zachowanym obiektem w tej okolicy jest budynek dawnej Gospody „Pod Złotą Gwiazdą” (niem. Gasthof Goldener Stern), który został zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku (nr 3–3a).

Oto lista obiektów usytuowanych przy ul. Jacka Malczewskiego:

• biurowiec przy ul. Malczewskiego 1 – powstał w 1965 roku, obecnie mieści Wojewódzkie Biuro Projektów, biuro rachunkowe oraz ośrodek szkolenia kierowców Aibin,
• budynek przy ul. Malczewskiego 1a – w drugiej połowie lat 80. XIX wieku tym miejscu funkcjonowała strzelnica wojskowa, a w 1888 roku powstała restauracja „Dom Strzelców” (niem. Schützenhaus); obecnie zlokalizowana jest tutaj restauracja i pokoje gościnne „Bizancjum”, otwarta w 2010 roku, z dobudowaną częścią świadczącą usługi noclegowe od 2016 roku (7 pokoi),
• klatkowiec przy ul. Malczewskiego 2–12 – zbudowany w latach 1966–1967, w początkowej fazie nosił numer „B”; to blok mieszkalny składający się z sześciu jednostek, z pięcioma kondygnacjami; każdy segment dysponuje własną klatką schodową, a na każdym piętrze znajdują się dwa mieszkania z oknami na obie zewnętrzne elewacje; dodatkowo, segmenty 4–10 mają na parterze powierzchnię handlowo-usługową zajmowaną obecnie przez sklep spożywczy „Żabka”, salon fryzjerski oraz dwa sklepy ze sprzętem RTV i AGD,
• budynek przy ul. Malczewskiego 3 – to najstarszy budynek na ulicy, znany z przeszłości jako Gospoda „Pod Złotą Gwiazdą”; zajezdnia była niezwykle popularna wśród mieszkańców Kłodzka, posiadając na tyłach ogród, który mógł pomieścić do 500 osób; po 1945 roku pomieściła Wrocławskie Zakłady Drobiarskie „Poldrob”, które zakończyły działalność w 1997 roku; obiekt został ostatecznie rozebrany w grudniu 2016 roku,
• budynek przy ul. Malczewskiego 3a – wzniesiony w połowie XIX wieku jako część kompleksu Gospody „Pod Złotą Gwiazdą”; przeszedł przebudowę w latach 20. XX wieku, zyskując obecny wygląd; po II wojnie światowej również należał do Wrocławskich Zakładów Drobiarskich „Poldrob”, a obecnie ma siedzibę sklep firmowy Zakładów Drobiarskich „Ami” z Mikstatu,
• dom przy ul. Malczewskiego 5 – wybudowany w latach 30. XX wieku jako prywatny dom jednorodzinny; obecnie miesci się w nim bar „Zielone Bistro”,
• pawilon handlowy przy ul. Malczewskiego 5a, 5b i 5c – zbudowany w pierwszej dekadzie XXI wieku, aktualnie mieści bar szybkiej obsługi „Promenada Smaków”,
• pawilon handlowo-usługowy przy ul. Malczewskiego 7 – zbudowany na początku XXI wieku; obecnie znajduje się w nim kwiaciarnia oraz punkt ślusarski; zlokalizowany jest na tej samej działce co sąsiedni dom,
• dom przy ul. Malczewskiego 7 – to dwupiętrowy dom mieszkalny z dachem spadowym, pochodzący z okresu międzywojnia,
• dom przy ul. Malczewskiego 7a i 7b – obiekty powstałe w końcu XX wieku, składają się z części mieszkalnej oraz „Restauracji nad Wodospadem”, założonej w 1992 roku; dysponują dwiema salami na 70 i 40 osób,
• dawny młyn przy ul. Malczewskiego 9 – istnienie młyna w tej części miasta sięga średniowiecza; obecny budynek pochodzi z połowy XIX wieku i był młynem zbożowym; po 1945 roku przekształcono go w drukarnię: Zakład Produkcyjny Foto-Pam; w 1992 roku obiekt został sprywatyzowany i funkcjonuje jako Zakład Poligraficzny „Perfekta”,
• klatkowiec przy ul. Malczewskiego 14–24 – kontynuacja budynku mieszkalnego 2–12, zbudowany jako pierwszy blok na osiedlu nyskim w latach 1965–1966, na początku otrzymał numer „A”; również składa się z sześciu identycznych segmentów – każdy z osobną klatką wejściową od strony ulicy,
• blok mieszkalny przy ul. Malczewskiego 26 – siedmiokondygnacyjny budynek wielorodzinny przylegający do dużego, szeregowego budynku nr 14–24, powstały w 1967 roku z dobudowaną kotłownią osiedlową,
• Zespół bloków mieszkalnych: C, D, E, F, G i H – budynki ukończone kolejno w latach 1966–1967 w centralnej południowej części Wyspy Piasek, graniczące od zachodu z ul. Dunikowskiego; to pięciokondygnacyjne klatkowce składające się z trzech segmentów; każdy człon budynku oznaczony jako „I”, „II” i „III” dysponuje własną klatką schodową oraz po 2 lub 3 mieszkania na piętrach; wyjątek stanowi blok „C”, który składa się z czterech segmentów.

---

Oceń: Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku

---