Osiedle Nysa (Kłodzko)

---

Geografia

Położenie geograficzne

Osiedle Nysa znajduje się w sercu Kłodzka, w centralnej części Wyspy Piasek. Granice tego obszaru wyznaczają różne interesujące lokalizacje: na zachodzie styka się z Śródmieściem, które dawniej nosiło nazwę Przedmieścia Zielone, na północy sąsiaduje z Przedmieściem Piasek, zaś na wschodzie graniczy z Przedmieściem Wygon, położonym za rzeką Nysą Kłodzką. Natomiast na południu sąsiaduje z osiedlem Krzyżna Góra, również usytuowanym nad rzeką. Odległość od ścisłego centrum Kłodzka wynosi zaledwie około 0,4 km.

Warunki naturalne

Osiedle Nysa jest usytuowane na wysokości od 289 do 294 m n.p.m. Wzniesienia, które osiągają najwyższe punkty, zarejestrowano w zachodniej części osiedla, podczas gdy w miarę zbliżania się do wschodnich granic wysokość terenu stopniowo maleje, aż do rzeki Nysy Kłodzkiej. Wschodnia część osiedla to miejsce, gdzie znajduje się Park Przyjaźni, a za nim rozciąga się wał przeciwpowodziowy, którego szczyt pełni rolę promenady miejskiej. Powierzchnia zachodnia natomiast, jest jedynie obszarem zabudowanym.

Historia

Obszar, na którym obecnie zlokalizowane jest osiedle, od wieków porastały gęste lasy. Jednakże u schyłku wieku średniego, około roku 1250, sytuacja zaczęła się zmieniać. Wtedy to książe wrocławski, Władysław Piastowicz, sprowadził do Kłodzka zakon franciszkanów, którzy zostali obdarzeni Wyspą Piaskową. Rozpoczęli oni pracę nad zagospodarowaniem tej ziemi zgodnie z potrzebami klasztornymi, co wiązało się z powolnym wycinaniem lasów oraz zakładaniem sadów, działania te przeciągały się przez kilka stuleci, przerywane wojnami oraz czasami niepokojów.

W nowożytnej epoce, wraz z dynamicznym rozwojem przedmieść Kłodzka w rejonie ulicy Malczewskiego, zaczynały pojawiać się pierwsze domy mieszkalne, które były rozproszone i narażone na zniszczenia w wyniku starć wojennych, m.in. podczas wojny trzydziestoletniej (1630-1648) oraz wojen śląskich (1740-1763).

Na przełomie XVIII i XIX wieku, w 1808 roku, obszar Wyspy Piaskowej, dzięki nowym regulacjom prawnym w Prusach, włączono w granice miasta, mimo że wciąż obowiązywały tutaj liczne ograniczenia budowlane wynikające z statusu Kłodzka jako miasta-twierdzy. W 1810 roku, po sekularyzacji dóbr klasztornych, mienie franciszkanów przeszło na własność państwa, a południowa część Piasku znalazła się w rękach wojska.

W 1877 roku, zlikwidowano status miasta-twierdzy, co umożliwiło swobodną zabudowę przedmieść. W latach 1883–1886, po drugiej stronie Młynówki, wzniesiono nowe koszary dla 38 Regimentu im. Feldmarszałka von Moltke, co znacząco wpłynęło na południową część Wyspy Piaskowej, gdzie urządzono plac ćwiczeniowy dla żołnierzy, znany jako „Holzplan”. Tenże plac był również wykorzystywany przez strażaków, którzy mieli tam swoją wieżę ćwiczebną. W tej okolicy znajdował się także Zajazd „Złota Gwiazda” (niem. Goldener Stern) oraz restauracja Schützenhaus. W tym samym czasie, w południowej części wyspy, zbudowano młyn tuż przy wodospadzie. Pod koniec XIX wieku, po zburzeniu bram i murów obronnych, zaczęto zakładać nowe tereny zielone i skwery, co również dotyczyło południowej części Piasku, gdzie stworzono promenadę miejską. Z kolei w północnej części osiedla, w 1882 roku powstało targowisko, gdzie sprzedawano głównie bydło (niem. Viehmarkt).

W roku 1945, po przyjęciu Kłodzka przez władze polskie, dawny „Holzplan” stał się częścią nowo utworzonego parku, który nazwano Parkiem Przyjaźni. W 1951 roku na miejscu dawnego placu ćwiczeniowego, dzięki społecznemu zapałowi pracowników kolei, zbudowano stadion sportowy, na którym swoje mecze rozgrywała drużyna ZKS „Spójnia”. W latach 60. XX wieku zdecydowano o budowie nowego osiedla mieszkaniowego w tym rejonie, które miało składać się z kilku bloków z wielkiej płyty oraz klatkowca wzdłuż ulicy Malczewskiego, jak również wieżowca przy alei Dunikowskiego oraz pawilonu handlowego z restauracją „Kłodzka Róża” przy ulicy Kościuszki. Budowa rozpoczęła się w 1965 roku i zakończyła zasadniczo w 1969 roku. Niestety, osiedle zostało znacznie zniszczone podczas powodzi tysiąclecia, która miała miejsce w nocy z 7 na 8 lipca 1997 roku, kiedy woda przełamała wał przeciwpowodziowy w okolicach mostu dla pieszych, zalewając cały obszar. Oprócz tego, zniszczona została kładka dla pieszych na Nysie Kłodzkiej, łącząca osiedle z prawobrzeżną częścią miasta, która została szybko odbudowana w następnym roku.

Nazewnictwo

Nazwa osiedla wywodzi się od rzeki Nysy Kłodzkiej, która przepływa przez Kłodzko, dzieląc się w samym mieście na dwa cieki: właściwą rzekę płynącą na wschodzie oraz kanał Młynówkę, które w centrum znów się łączą. Między nimi leży Wyspa Piaskowa, na której powierzchni wzniesiono nowoczesne osiedle mieszkalne, zajmujące jej południową część.

Administracja

Obecną strukturę osiedla można rozpatrywać w kontekście jego długiej historii, która od zawsze była związana z politycznym posunięciem Kłodzka. Na początku XIX wieku osiedle zostało oficjalnie włączone do tej jednostki. Po zakończeniu II wojny światowej, obszar przeszedł pod administrację Polski i stał się częścią Kłodzka, wchodząc w skład województwa wrocławskiego, a także powiatu kłodzkiego. W kolejnych latach, w wyniku zmian administracyjnych w latach 70. XX wieku, osiedle trafiło do województwa wałbrzyskiego.

W 1999 roku powiat kłodzki został ponownie reaktywowany, tym razem jako część nowego województwa dolnośląskiego. Ważne jest, że w obrębie Kłodzka nie istnieją pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak osiedla czy dzielnice. W związku z tym, kluczowe decyzje są podejmowane przez samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, nieopodal Starego Miasta.

Mieszkańcy Kłodzka mają możliwość uczestniczenia w wyborach lokalnych, wybierając do Rady Miasta pięciu radnych co pięć lat (do 2018 roku kadencja trwała cztery lata), a ich głosy tworzą okręg wyborczy numer 3.

Edukacja i kultura

Dzieci w przedziale wiekowym 7–15 lat uczęszczają do Szkoły Podstawowej nr 1 im. Adama Mickiewicza, z siedzibą przy ulicy Zawiszy Czarnego 3-5. Ta placówka edukacyjna cieszy się dobrą renomą i zapewnia odpowiednie wsparcie w nauce.

Po zakończeniu nauki w szkole podstawowej, większość młodzieży kontynuuje swoją edukację w różnych szkołach średnich, które znajdują się w centralnej części miasta.

Religia

Główna wspólnota religijna zamieszkująca osiedle to wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Osiedle jest częścią katolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej, której zarządzenia sprawują franciszkanie. Ta parafia powstała w 1972 roku, poprzez wydzielenie z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Franciszkańska wspólnota parafialna obejmuje zasięgiem Wyspę Piasek oraz większą część wschodniej części Kłodzka, a także Jaszkówkę. Główna siedziba parafii usytuowana jest w północnej części wspomnianej wyspy. Obecnie funkcję proboszcza pełni ks. Emilian Piotr Gołąbek, OFM.

Warto podkreślić, że parafia ta stanowi ważny element życia duchowego w regionie, będąc częścią diecezji świdnickiej oraz dekanatu kłodzkiego. Działalność parafialna w tej społeczności ma na celu nie tylko troskę o życie religijne, ale również o zjednoczenie lokalnej wspólnoty.

Architektura i urbanistyka

Osiedle Nysa odzwierciedla typowe miejskie osiedle, które powstało w epoce Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na jego terenie przeważają budynki mieszkalne z wielkiej płyty, sięgające pięciu kondygnacji. Dużą uwagę przyciągają dwa klatkowce przy ulicy Malczewskiego, które mają od sześciu do siedmiu klatek. Te budynki zamykają od wschodniej strony układ urbanistyczny osiedla. W jego obrębie zlokalizowane są także pięć bloków mających po trzy klatki, a na południu znajduje się jeden blok z czterema klatkami.

W zachodniej części osiedla, przy alei Dunikowskiego, powstały samochodowe garaże, a nad nimi usytuowano bulwar nad rzeką Młynówką. Wyróżniającym się punktem w tej lokalizacji jest jedenastokondygnacyjny punktowiec leżący przy alei Dunikowskiego, w pobliżu którego zbudowano pawilon handlowy. Osiedle jest otoczone naturalnymi barierami na zachodzie, południu oraz wschodzie, które tworzą rzeki Nysa Kłodzka i Młynówka. Z kolei od południa graniczy ono ze skrzyżowaniem ulicy Kościuszki z ulicami: Daszyńskiego i Malczewskiego.

W skład osiedla wchodzą dwie główne ulice:

• ul. Xawerego Dunikowskiego,
• ul. Jacka Malczewskiego.

Rekreacja

Osiedle Nysa wyróżnia się obfitością terenów zielonych, które stanowią ważny element życia mieszkańców. W jego wschodniej części znajduje się malowniczy Park Przyjaźni, który jest jego integralną częścią. Park ten został założony w trzeciej ćwierci XIX wieku, wraz z rozbiórką dawnych murów i bram miejskich, co przyczyniło się do rozwoju Kłodzka w kierunku południowym.

Do końca II wojny światowej park funkcjonował pod nazwą Staedtlische Promenade. Jednak po przejęciu Kłodzka przez Polaków w 1945 roku, zmieniono jego nazwę na Park Zwycięstwa, a później na obecną – Park Przyjaźni. Ta bogata historia dodaje mu wyjątkowego znaczenia dla społeczności lokalnej.

W obrębie osiedla znaleźć można liczne zieleńce oraz tereny rekreacyjne, które idealnie nadają się dla dzieci oraz młodzieży. Na tym obszarze usytuowane są boiska sportowe i plac zabaw, obok których znajdują się też wygodne ławki, tworząc przyjazne miejsce do spędzania wolnego czasu.

Gospodarka

Osiedle Nysa charakteryzuje się dobrze rozwiniętą infrastrukturą handlową, co jest wynikiem jego korzystnej lokalizacji w centralnej części miasta, tuż obok większych osiedli, w których mieszczą się supermarkety.

W tej lokalizacji funkcjonuje kilka prywatnych sklepów osiedlowych, które dominują w zakresie sprzedaży artykułów spożywczych. Dodatkowo, mieszkańcy mają do dyspozycji dwa puby, bar „Promenada Smaków”, a także restaurację „Bizancjum”, która oferuje również usługi noclegowe w postaci pokoi gościnnych.

W południowej części osiedla swoją siedzibę ma drukarnia Perfekta, która rozpoczęła działalność w 1992 roku, przyczyniając się do lokalnego rozwoju gospodarczego.

Infrastruktura

Transport

Osiedle Nysa wyróżnia się zaledwie kilkoma drogami o znaczeniu lokalnym, a wśród nich najistotniejszą rolę odgrywa odcinek ulicy Kościuszki, który przebiega w północnej części osiedla. Jest on administrowany przez powiatowe władze i pełni funkcję kluczowej arterii, łącząc zachodnią i wschodnią część miasta, nazywaną trasą W-Z. Drugą, równie ważną ulicą jest ulica Malczewskiego, która znajduje się pod zarządem władz miejskich. Stanowi ona alternatywną trasę dla W-Z i jest wykorzystywana, kiedy główna trasa jest zablokowana, na przykład w trakcie wiosennej procesji Bożego Ciała. Kolejną ulicą jest al. Dunikowskiego, która ma charakter drogi osiedlowej, służącej mieszkańcom.

Komunikacja

Na terenie osiedla Nysa działał kiedyś przystanek autobusowy obsługiwany przez firmę A-Vista, znany jako Malczewskiego. Niestety, od dłuższego czasu jest on nieużywany. To właśnie stąd odjeżdżały busy w stronę szpitala oraz kierunku Jurandów, a także w stronę ulicy Zajęczej na Leszczynach.

Bezpieczeństwo

Osiedle Nysa podlega ochronie ze strony Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz innych lokalnych zagrożeń. Dzielnicowym w okolicy jest sierż. sztab. Justyna Matusiak, która działa w III Rejonie Służbowym. Nadzór nad III Rejonem Służbowym pełni także st. insp. Krzysztof Wajda, reprezentujący kłodzką straż miejską.

---

Oceń: Osiedle Nysa (Kłodzko)

---