Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku

---

Powstanie muzeum

Muzeum Ziemi Kłodzkiej powstało formalnie 11 marca 1963 roku na mocy uchwały Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kłodzku. Obchody związane z jego oficjalnym otwarciem miały miejsce podczas Święta Pracy, które przypada na 1 maja 1963 roku. Zgodnie z pierwotnymi planami, primera siedziba instytucji znajdowała się w gmachu dawnej komendantury twierdzy kłodzkiej, czyli tzw. Pałacu Komendanta, zlokalizowanym na kłodzkim rynku, na placu Bolesława Chrobrego.

Niestety, wkrótce po otwarciu muzeum stanęło przed poważnym wyzwaniem. Z powodu grożącej katastrofy budowlanej, która była skutkiem osuwania się podziemi kłodzkiej starówki, konieczne okazało się przeniesienie zbiorów do nowej lokalizacji. W okresie od 1969 do 1985 roku, podczas gdy przygotowywana była nowa siedziba, kolekcja muzeum była zdeponowana w zabytkowym dworze w Jaszkowej Górnej.

Budynek dawnego konwiktu

W 1971 roku zabytkowy budynek dawnego konwiktu został przeznaczony na cele muzealne. Jego historia sięga roku 1624, kiedy to do Kłodzka przybyli jezuici. Wkrótce po ich przybyciu zainicjowano budowę kolegium, które wymagało utworzenia internatu dla studentów. Już w 1649 roku zorganizowano fundację, dzięki której konwikt został zbudowany i stał się funkcjonalny.

Rozwój obiektu następował krok po kroku poprzez zakupy sąsiednich kamienic, co miało miejsce na skrzyżowaniu ulic Zielonej i Żydowskiej, dziś znanych jako Łukasiewicza i Wojska Polskiego. Elewację kurtynową gimnazjum zaprojektował architekt Carlo Lurago, znany również z realizacji budowy kolegium.

W latach 1976–1986 przeprowadzono prace remontowe, które dostosowały obiekt do potrzeb muzeum, jednocześnie zachowując wiele zabytkowych elementów oraz pierwotny układ wnętrz. Do historycznej części budynku dobudowano nową część, która obejmowała magazyny, pracownie i mieszkania dla pracowników. Wśród nowoczesnych rozwiązań wprowadzono podwórze oddzielające tę część od dziedzińca, uformowane jako ażurowa ściana arkadowa. Całość zajmuje olbrzymią przestrzeń, stanowiąc około połowy jednego kwartału zurbanizowanego miasta. Powierzchnia użytkowa wynosi około 4000 m², zaś kubatura sięga 20,000 m³.

Warto zwrócić uwagę na estetykę wewnętrznych pomieszczeń, w tym:

• bibliotekę oraz dawny refektarz,
• dwukondygnacyjną salę koncertową, która w przeszłości była kaplicą św. Alojzego,
• Salon Złoty,
• salę konferencyjną,
• barokową klatkę schodową,
• średniowieczne labirynty piwnic.

Na wewnętrznym dziedzińcu znajduje się także miniogród oraz lapidarium, które eksponuje kamienne rzeźby i detale architektoniczne pochodzące z nieistniejących już kłodzkich kamienic.

Zbiory muzealne i działalność

W Muzeum Ziemi Kłodzkiej można znaleźć bogate zbiory, które przyciągają miłośników kultury i historii. Wśród najważniejszych kolekcji wyróżniają się: zestaw konwisarski, numizmatyka, a także zegary śląskie, które stanowią istotny element lokalnego dziedzictwa. Ponadto, muzeum gromadzi współczesne unikatowe szkło artystyczne oraz dzieła sztuk plastycznych, które doskonale wpisują się w jego misję promowania regionu.

Dodatkowo, w muzeum istnieje naukowa biblioteka, która dysponuje imponującym zbiorem literatury regionalnej, liczącym przeszło 9500 woluminów. W skład tego zbioru wchodzą zarówno książki, jak i regionalne czasopisma, dokumentacje konserwatorskie oraz studia dotyczące zabytków regionu. Warto również wspomnieć o zbiorach wycinków prasowych, które są cennym źródłem wiedzy o lokalnej historii.

Prace naukowe prowadzone w muzeum koncentrują się na badaniach regionalnych, które obejmują opracowanie kolekcji, współpracę z innymi instytucjami naukowymi oraz tworzenie scenariuszy i katalogów wystaw. Organizowane są także konferencje naukowe. W latach 1985–2017 ukazywały się „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, będące czasopismem o charakterze naukowym, które przyczyniło się do promocji badań regionalnych.

Wśród najważniejszych publikacji wydanych przez muzeum można wymienić:

• „Panoramy miasta Kłodzka”, zbiór 10 grafik, kopii starych akwafort, Kłodzko 1985,
• „Kłodzko. Dzieje miasta”, monografia pod redakcją Ryszarda Gładkiewicza, Kłodzko 1998, ISBN 83-904888-0-9.

Muzeum aktywnie uczestniczy w kulturalno-oświatowym życiu regionu, organizując różnorodne wydarzenia. W przestrzeniach muzealnych odbywają się koncerty kameralne, odczyty, konkursy dla młodzieży, prelekcje, a także spotkania z miłośnikami sztuki i historii. W 1996 roku powstała Rada Muzeum, pełniąca funkcję doradczą w zakresie zarządzania, finansowania oraz polityki kulturalnej dotyczącej muzealnictwa.

W 1997 roku muzeum zostało uhonorowane Dolnośląskim Kluczem Sukcesu w kategorii najlepszych instytucji kultury. Historia muzeum 14 grudnia 2001 roku wzbogaciła się o wpis do Państwowego Rejestru Muzeów. Od 2008 roku organizowana jest Noc Muzeów, podczas której od 2010 roku proponowane jest nocne zwiedzanie miasta, co przyciąga blisko 20 tysięcy odwiedzających każdego roku.

Co roku muzeum stara się również urozmaicić program wydarzeń, organizując:

• w ostatnią sobotę maja Giełdę Skał i Minerałów,
• w ostatnią sobotę i niedzielę maja Targi Staroci,
• Noc Muzeów.

Struktura

Muzeum Ziemi Kłodzkiej składa się z kilku kluczowych działów, które pełnią istotne funkcje w zakresie gromadzenia, badania oraz udostępniania zbiorów regionalnych. Poniżej przedstawione są poszczególne sekcje muzeum:

• Dział ewidencji – odpowiedzialny za ewidencjonowanie zbiorów muzealnych oraz ich rejestrację zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zbiera on zarówno własne eksponaty muzeum, jak i przedmioty znajdujące się pod jego tymczasową opieką. Osobą pełniącą funkcję starszego kustosza jest Lucyna Świst,
• Dział historyczny – koncentruje się na gromadzeniu oraz naukowym obrabianiu obiektów związanych z historią ziemi kłodzkiej. Swoje zbiory udostępnia w formie wystaw oraz publikacji. Starszym kustoszem jest Krystyna Oniszczuk-Awiżeń,
• Dział naukowo-oświatowy – jego zadaniem jest organizowanie różnorodnych wydarzeń edukacyjnych, takich jak wykłady, prelekcje, warsztaty oraz lekcje muzealne. W tej sekcji pracuje zespół składający się z trzech osób: kustosza – Joanny Jakubowicz, adiunkta – Malwiny Karp oraz asystenta – Anny Franczukowskiej,
• Dział sztuki – angażuje się w opracowanie oraz udostępnianie zabytków sztuki, które mają związek z ziemią kłodzką. Kustoszem tego działu jest Joanna Stoklasek-Michalak,
• Biblioteka naukowa – posiada największy w regionie zbiór książek o tematyce lokalnej, udostępniając go wszystkim zainteresowanym. Kustoszem biblioteki jest Irena Klimaszewska.

Najważniejsze wystawy

Od momentu swojego powstania, Muzeum Ziemi Kłodzkiej zorganizowało blisko 150 wystaw stałych i czasowych, nie uwzględniając wystaw objazdowych. Wśród wystaw, które przyciągnęły szerokie zainteresowanie, warto wymienić:

• 1966: ku pamięci X wieków Kłodzka,
• 1970: drewniana rzeźba gotycka w powiecie kłodzkim,
• 1973: kłodzka starówka – dotycząca problemów odnowy,
• 1974: cyna w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej,
• 1981: panoramy miasta Kłodzka,
• 1986: oblicze miasta,
• 1988: skarby naszych domów,
• 1990: oczy czasu (nagroda MKiS),
• 1992: Michał Klahr Starszy i jego theatrum sacrum (nagroda MKiS),
• 1993: 600 lat aptekarstwa kłodzkiego,
• 1994: park narodowy Gór Stołowych (nagroda MKiS),
• 1996: współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa Ziemi Kłodzkiej (nagroda MKiS),
• 1991-2013: cykl wystaw My Kłodczanie,
• 2001: dom w zwierciadle minionego czasu. Przestrzeń kulturowo-społeczna na przełomie XIX i XX wieku,
• 2003: konserwator – twórca – dzieło,
• 2003: Otto Müller-Hartau i inni pejzażyści Ziemi Kłodzkiej,
• 2004: obchody Jubileuszu 640 rocznicy śmierci Arnošta z Pardubic (1297–1364),
• 2005: zaczęło się w Bad Reinerz. Tradycje muzyczne Dusznik Zdroju,
• 2006: u źródeł ruchu turystycznego na Ziemi Kłodzkiej – Kłodzkie Towarzystwo Górskie,
• 2006: zapomniana Arkadia. Parki i pałace dawnego Hrabstwa Kłodzkiego,
• 2009: Kłodzko w średniowieczu,
• 2010: Marianna Orańska a ziemia kłodzka,
• 2010: Chrystus narodził się w drodze do Lądka. Znaki pobożności ziemi kłodzkiej,
• 2012: z dziejów Kłodzka.

Wystawy stałe

Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku oferuje szereg fascynujących wystaw, które ukazują bogatą historię i tradycję regionu. Wiele z nich koncentruje się na unikalnych aspektach lokalnej kultury oraz rzemiosła.

• współczesne kłodzkie szkło artystyczne odnoszące się do tradycji szklarstwa w regionie,
• zegary mechaniczne, które cieszyły się popularnością na Śląsku w XIX i XX wieku, prezentowane w zbiorach muzeum.

Ludzie związani z muzeum

W Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku funkcję dyrektora pełnili w różnych okresach wybitni specjaliści, których wkład w rozwój instytucji był niezwykle istotny. W kolejności pełnienia tej funkcji prezentują się następujące osoby:

• 1963–1967: Wacław Brejter – artysta, malarz i grafik, organizator muzeum,
• 1969–1972: Witold Turkiewicz – artysta-plastyk, który specjalizował się w unikatowym szkle oraz grafice,
• 1972–2001: Krystyna Toczyńska-Rudysz – historyk sztuki, autorka licznych opracowań regionalnych,
• 2002–2007: Lucyna Świst – kulturoznawca,
• 2007–2010: Klaudia Lutosławska-Nowak – historyk,
• 2010–2013: Barbara Frydrych – archeolog,
• 2014: Marek Szpak (p.o.),
• od 2015: Krzysztof Miszkiewicz.

Poza tym muzeum może się pochwalić osobami, które przyczyniły się do jego rozwój i promocji:

• Tadeusz Jażdżewski – fotografik, pracownik muzeum oraz honorowy obywatel Kłodzka,
• Tomasz Gmerek – kłodzki fotografik-pejzażysta, który prowadzi muzealną pracownię fotograficzną.

---

Oceń: Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku

---