Kościelniki (Kłodzko)

---

Położenie

Położenie geograficzne

Kościelniki znajdują się w zachodniej części Kłodzka, co nadaje im unikalne położenie. Teren graniczy z miejscowościami takimi jak Szalejów Dolny od strony zachodniej, Zagórzem od południa, osiedlem im. Kruczkowskiego od wschodu oraz Leszczynami od północy. Istotnym punktem jest odległość od centrum Kłodzka, która wynosi około 2,5 km.

Warunki naturalne

Obszar Kościelników wznosi się na wysokości 320–340 m n.p.m., co umiejscawia go na południowym zachodzie miasta. Dzielnica charakteryzuje się luźną zabudową, a otaczające ją tereny to głównie rozległe łąki i pola, płynnie nachylające się ku Dolinie Nysy Kłodzkiej.

Historia

Kościelniki, które znajdują się w bliskim sąsiedztwie Kłodzka, są jednym z najstarszych folwarków w tej okolicy. Z historią sięgającą prawdopodobnie pierwszej połowy XII wieku, ich źródłem była własność komtura oraz komandorii zakonu joannitów. Istnieją jednak teorie, które sugerują, że folwarki mogły istnieć już przed rokiem 1183, w okresie przed przybyciem joannitów do Kłodzka.

Zakonnicy przejęli wówczas majątki kościelne, a w skład posiadłości Kościelników wchodziła także łąka przy ujściu Jaszkówki, znana wówczas jako Comthur Wiese. Obecnie na tym obszarze częściowo usytuowane jest osiedle Krzyżna Góra. Z chwilą, gdy miasto przejęło władzę nad komandorią, folwarki te stały się folwarkiem miejskim. W roku 1413 czynsz z tych terenów w wysokości 2 marek płacił Nicklas Gobil.

W XVIII wieku obok istniejącego już folwarku zbudowano kolejny, znany jako Wallishof, który był własnością hrabiego Georga Oliviera von Wallis, starosty kłodzkiego. Chociaż później ten folwark również przeszedł w ręce miasta, to często bywał dzierżawiony lub sprzedawany prywatnym właścicielom. W 1818 roku formalnie włączono Kościelniki do obszaru Kłodzka.

W okresie między 1937 a 1945 rokiem, pomiędzy Kłodzkiem a Szalejowem Dolnym, które były własnością Münchhausenów, funkcjonowało wojskowe lotnisko polowe Feldflugplatz Komturhof. Stąd startowały samoloty w celu przeprowadzenia rozpoznania lotniczego. Lotnisko zyskało szczególne znaczenie w trakcie II wojny światowej, szczególnie w styczniu 1945 roku, gdy front zbliżył się do Śląska. W czasie oblężenia Wrocławia, samoloty transportowały ciężko rannych do szpitala w Kłodzku.

Po zakończeniu II wojny światowej, kiedy Kłodzko zostało przyłączone do Polski w 1945 roku, w obu folwarkach utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne „Książówka”, które przez pewien czas stało się oznaczeniem całego rejonu. W sąsiedztwie starszego folwarku powstało niewielkie osiedle oraz nowe budynki gospodarcze, a także Stacja Doświadczalna Oceny Odmian. W latach 2016–2018 zmodernizowano infrastrukturę, budując zachodni odcinek obwodnicy Kłodzka.

Od 2017 roku w wschodniej części Kościelnik przy ul. Letniej realizowane jest tzw. Osiedle Wiosenne, składające się z pięciu bloków wielorodzinnych. Inwestorem projektu jest wrocławska firma budowlana Skomar.

Rok	Nazwa
1413	Comthurs Vorwerk
1816	Komturhof
1945	Kościelniki
1965	PGR Książówka
1990	Kościelniki

Administracja

Kościelniki od wieków były związane z administracyjnymi i politycznymi losami Kłodzka, pełniąc rolę folwarku. W 1818 roku zostały formalnie włączone do Kłodzka. Po zakończeniu II wojny światowej obszar ten wszedł w skład Polski. W obrębie Kłodzka stały się częścią powiatu kłodzkiego w województwie wrocławskim. Następnie, w wyniku reform administracyjnych przeprowadzonych w latach 70. XX wieku, znalazły się w województwie wałbrzyskim. W 1999 roku powiat kłodzki został reaktywowany i wszedł w skład województwa dolnośląskiego.

W obrębie Kłodzka nie istnieją pomocnicze jednostki administracyjne takie jak osiedla czy dzielnice, dlatego większość spraw załatwia samorząd miejski. Jego siedziba znajduje się na placu Bolesława Chrobrego, w pobliżu Starego Miasta. Mieszkańcy wybierają pięciu radnych do Rady Miasta co pięć lat, przy czym do 2018 roku kadencja trwała cztery lata. Wybory odbywają się w okręgu nr 4, obejmującym zachodnią część miasta.

Edukacja i kultura

Kościelniki, niestety, nie posiadają żadnych instytucji związanych z kulturą i edukacją. Dzieci w przedziale wiekowym od 7 do 15 lat, zamieszkujące rejon ulicy Letniej, uczęszczają do Szkole Podstawowej nr 6, która znajduje się przy ulicy Bohaterów Getta 22. Z kolei pozostałe dzieci z tej dzielnicy przypisane są do Szkoły Podstawowej nr 3 im. kpt. Stanisława Betleja, zlokalizowanej przy ulicy Jana Pawła II 4.

Po zakończeniu nauki w szkole podstawowej młodzież w przeważającej części kontynuuje edukację w szkołach średnich, które usytuowane są w centrum miasta.

Religia

W Kościelnikach dominującą grupą religijną są wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Wspólnota ta przynależy do katolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku, która obejmuje swoim zasięgiem całą zachodnią część miasta Kłodzko. Parafia ta została utworzona w 1982 roku, kiedy to wydzielono ją z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, uznawanej za najstarszą jednostkę kościelną w regionie, z której tradycje sięgają średniowiecza.

Warto podkreślić, że wspólnota ta należy do diecezji świdnickiej, a jej siedziba znajduje się na obszarze osiedla im. Kruczkowskiego. Wspólne praktyki religijne oraz życie parafialne odgrywają istotną rolę w codziennym życiu mieszkańców tego regionu.

Architektura i urbanistyka

Współczesne Kościelniki zachowują w pełni swój unikalny układ urbanistyczny, który wykształcił się w okresie nowożytnym. Obejmuje on dwa zespoły historycznych folwarków miejskich, znanych jako Komturhof oraz Wallishof. Na ich terenach można dostrzec liczne, stare budowle mieszkalne oraz gospodarcze, wzniesione z muru w XVIII wieku. Szczególnie wyróżnia się dom położony przy ul. Lisiej 6, z roku 1763, który przeszedł przebudowę w 1848 roku.

Cechą wspólną obu folwarków jest to, że ich zabudowa jest rozmieszczona w sposób koncentryczny wokół dziedzińców-majdanów, do których prowadzą bramy z końca XVIII wieku, wyróżniające się charakterystycznymi cechami barokowymi.

We wschodniej części dzielnicy, na granicy z osiedlem im. Leona Kruczkowskiego, przy ul. Letniej, rozpoczęto w 2016 roku budowę nowego osiedla. Projekt ten zakłada realizację kilku bloków wielorodzinnych, które z pewnością wpłyną na rozwój tej części Kościelnik.

W skład Kościelnik wchodzą trzy kluczowe ulice, które warto wymienić:

• ul. Dusznicka (częściowo),
• ul. Letnia,
• ul. Lisia.

Najcenniejszym zabytkiem znajdującym się na terenie Kościelnik jest Kamienny Krzyż Męki Pańskiej, który miał swój początek 21 maja 1721 roku. Wydaje się, że jego lokalizacja związana jest z dawną trasą prowadzącą z Kłodzka do pobliskiego folwarku Komturhof.

Rekreacja

W obszarze osiedla można znaleźć urządzone niewielkie przydomowe ogródki działkowe, które ulokowane są wokół budynków mieszkalnych z okresu PRL. Te zielone przestrzenie są idealne dla mieszkańców, którzy pragną spędzać czas na świeżym powietrzu oraz cieszyć się bliskością natury.

Gospodarka

Kościelniki, z uwagi na swoją niską gęstość zaludnienia, nie dysponują żadną infrastrukturą handlowo-usługową. Na północy tej dzielnicy, na terenie, który do 1983 roku należał do Mikowic, znajduje się Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz Stacja Doświadczalna Oceny Odmian, które pełnią ważną rolę w monitorowaniu warunków hydrologicznych i atmosferycznych.

W ostatnim czasie, w związku z rozwojem urbanistycznym, w zachodniej części Kościelnik powstało nowe Osiedle Wiosenne. Przy ulicy Letniej 14 otwarto pierwszy sklep spożywczy – Żabka, co stanowi istotny krok w stronę wzbogacenia lokalnej infrastruktury handlowej.

Infrastruktura

Transport

Na północnym obszarze Kościelnik przebiega istotna trasa europejska nr 8 (E67), która łączy Kudowę-Zdrój z przejściem granicznym z Litwą znajdującym się w Budzisku. Oprócz tej trasy, w dzielnicy istnieją również inne drogi, które pełnią funkcję lokalnych dróg gminnych. W okresie od 2016 do 2018 roku udało się zrealizować budowę obwodnicy Kłodzka, a jej zachodni segment przechodzi przez centralną część Kościelnik. Obwodnica ta stanowi również początek drogi krajowej nr 33, która prowadzi z Kłodzka do Międzylesia oraz do granicy państwowej z Czechami w Boboszowie.

Komunikacja

Mieszkańcy Kościelnik w chwili obecnej nie mają dostępu do transportu miejskiego, co stanowi istotny element infrastruktury. W przeszłości komunikację miejską oraz podmiejską zapewniał PKS Kłodzko, a trasy dwóch linii autobusowych przebiegały przez północny rejon dzielnicy (ulica Dusznicka). Niemniej jednak, nie istniał tu żaden przystanek autobusowy, co było spowodowane znaczną odległością od zabudowań mieszkalnych.

• 2: Łużycka – Pl. Jedności – Kościuszki – Dusznicka – Szalejów Dolny,
• 5: Łużycka – Pl. Jedności – Kościuszki – Dusznicka – Piszkowice/Kamieniec.

Bezpieczeństwo

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych lokalnych zagrożeń, Kościelniki są objęte działaniem Powiatowej Straży Pożarnej, która znajduje się przy ulicy Traugutta 7, oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, którą można znaleźć przy placu Chopina 2. Obecnie funkcję dzielnicowego pełni aspirant sztabowy Rafał Pietrołaj, odpowiedzialny za rejon ulicy Wielisławskiej (Rejon Służbowy nr 6). Dodatkowo, dzielnica wchodzi w skład VI Rejonu Służbowego Straży Miejskiej w Kłodzku, a na jej terenie patrole prowadzi dwóch strażników miejskich: starszy inspektor Robert Garbowski oraz młodszy strażnik Arkadiusz Pawłowicz.

---

Oceń: Kościelniki (Kłodzko)

---