Osiedle Krzyżna Góra (Kłodzko)

---

Geografia

Położenie geograficzne

Osiedle Krzyżna Góra znajduje się w południowo-wschodniej części Kłodzka. Graniczy ono na północy z Przedmieściem Nyskim, które jest znane również pod nazwą Wygon. Na zachodzie osiedle sąsiaduje z osiedlem im. Gustawa Morcinka, natomiast od strony południowej graniczy z historycznym przedmieściem Nowy Świat. Z kolei na wschodzie ogranicza je wioska Jaszkowa Dolna, która leży w obrębie gminy wiejskiej Kłodzko. Warto dodać, że osiedle to oddalone jest o około 1,5 km na południowy wschód od centrum Kłodzka.

Warunki naturalne

Obszar ten leży w Kotlinie Kłodzkiej w Sudetach Środkowych. Jest usytuowane u ujścia potoku Jaszkówki do Nysy Kłodzkiej. Znajduje się na wysokości od 295 do 305 m n.p.m., z kolei szczyt Krzyżnej Góry, wynoszący 327 m n.p.m., stanowi najwyższy punkt w tej części Kłodzka. Osiedle jest oddzielone od reszty miasta przez wzniesienie, które nazywane jest potocznie Ptasiej Góry (niem. Puhuberg), osiągając wysokość 324 m n.p.m.

Historia

Teren, na którym obecnie znajduje się osiedle, w przeszłości nie był miejscem zamieszkania, a w okresie średniowiecza był pokryty gęstymi lasami. W połowie XVIII wieku, w okolicy południowo-wschodniego stoku wzniesienia Krzyżna Góra, przedmieście Nowy Świat zostało przeniesione. Decyzja ta była rezultatem postanowienia króla Prus, Fryderyka II Wielkiego Hohenzollerna, który zainicjował rozbudowę twierdzy na Górze Zamkowej. W związku z tym, mieszkańcy okolicznych przedmieść musieli zostać przesiedleni w dalsze rejony obecnego Starego Miasta.

Po zakończeniu I wojny światowej obszar ten zaczął dynamicznie się rozwijać. Wzrost liczby ludności stwarzał potrzebę rozbudowy miasta, co prowadziło do ekspansji w kierunku południowym oraz zachodnim. Na początku lat 20. XX wieku, władze miejskie podjęły decyzję o budowie osiedla domów wielorodzinnych w rejonie Krzyżnej Góry.

W 1945 roku, po przejęciu ziemi kłodzkiej przez Polskę, osiedle z okresu międzywojnia zaczęto nazywać początkowo Krzyżową Górą, a następnie Krzyżną Górą. Używane były również inne określenia, takie jak osiedle Jaskółcza Góra czy Ptasia Góra, które były związane z nazwami tutejszych ulic. Na przestrzeni następnych dziesięcioleci przeprowadzono dalszą rozbudowę osiedla wokół Krzyżnej Góry, wznosząc nowe domy jednorodzinne oraz bloki mieszkalne wykonane z wielkiej płyty.

Administracja

Obszar, który obecnie nosi nazwę osiedla, od zawsze był związany z historią polityczno-administracyjną Kłodzka. Oficjalne włączenie tej części do Kłodzka miało miejsce w XIX wieku. W wyniku wydarzeń po II wojnie światowej osiedle stało się częścią Polski. I tak, stało się integralną częścią Kłodzka, wchodząc w skład województwa wrocławskiego oraz powiatu kłodzkiego.

Na terenie Kłodzka nie istnieją pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak osiedla czy dzielnice. W związku z tym, większość istotnych decyzji oraz spraw administracyjnych podejmuje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się przy pl. Bolesława Chrobrego, ulokowanej na Starym Mieście. Mieszkańcy mają możliwość wyboru swoich przedstawicieli do Rady Miasta, a co pięć lat wybierają sześciu radnych, z różnymi okręgami wyborczymi. Okręg wyborczy nr 1 obejmuje wschodnią część miasta, znajdującą się na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej.

Edukacja i kultura

Osiedle Krzyżna Góra, choć nie dysponuje swoimi placówkami edukacyjnymi, zapewnia dzieciom w przedziale wiekowym 7–15 lat możliwość kształcenia się w znajdującej się na sąsiednim osiedlu im. Sienkiewicza. Uczniowie tej szkoły podstawowej, noszącej imię Tadeusza Kościuszki, mogą liczyć na dobre przygotowanie w zakresie edukacyjnym. Po zakończeniu nauki w podstawówce, młodzież w znacznej części wybiera kontynuację nauki w różnych szkołach średnich, które ulokowane są w centrum Kłodzka.

Religia

W większości mieszkańcy osiedla wyznają religię katolicką. Należą oni do parafii Matki Bożej Różańcowej, która znajduje się w Kłodzku, w dzielnicy Piasek, przy placu Franciszkańskim. Parafia ta została założona w 1972 roku i powstała w wyniku wydzielenia z parafii Wniebowzięcia NMP. Jest ona integralną częścią dekanatu kłodzkiego w diecezji świdnickiej.

Architektura i urbanistyka

Na obszarze osiedla Krzyżna Góra dominują wielorodzinne budynki, które zazwyczaj składają się z dwóch kondygnacji oraz poddasza. Ich powstanie sięga okresu dwudziestolecia międzywojennego i charakteryzuje się stylizacją, która nawiązuje do ówczesnego funkcjonalizmu. W ciągu lat, zwłaszcza po zakończeniu II wojny światowej, do tej zabudowy dołączyły nowoczesne domek jednorodzinne, które zaczęły powstawać w kolejnych okresach rządów polskich.

W latach 70. XX wieku nastąpiła znacząca zmiana w urbanistyce osiedla, kiedy to w jego wschodniej części przy ulicy Myśliwskiej powstał pierwszy blok mieszkalny, zrealizowany w technologii wielkiej płyty. Z biegiem lat, na wschodnim końcu osiedla, w rejonie ulicy Wyspiańskiego, zaczęto planować budowę apartamentowców, które swoją inaugurację miały na początku XXI wieku.

Choć Krzyżna Góra posiada stosunkowo młodą zabudowę – liczącą niecałe sto lat – to niektóre z wielorodzinnych domów, usytuowanych przy ulicach Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz Wyspiańskiego, a także niektóre zabudowy gospodarcze, zyskały miano miejsc historycznych, co zostało potwierdzone przez ich wpisanie do miejskiego rejestru zabytków.

Obecnie, osiedle Krzyżna Góra obejmuje siedem ulic, w tym:

• ul. Jaskółcza,
• ul. Jasna,
• ul. Myśliwska,
• ul. Władysława Orkana,
• ul. Ptasia,
• ul. Kazimierza Przerwy-Tetmajera,
• ul. Stanisława Wyspiańskiego (część).

Gospodarka

Wschodnia część osiedla kryje w sobie bogatą historię przemysłową. Po drugiej stronie ul. Wyspiańskiego znajdowały się niegdyś zakłady Przedsiębiorstwa Mechanizacji Rolnictwa oraz Spółdzielni Mleczarskiej. Niestety, zniknęły one z mapy gospodarczej na początku lat 90. XX wieku, w obliczu przemian gospodarczych, które miały miejsce w tym okresie. Dziś to miejsce jest zdominowane przez kilka prywatnych przedsiębiorstw, wśród których wyróżnia się spółka „Pemer”, zlokalizowana przy ulicy Wyspiańskiego, specjalizująca się w wykonawstwie oraz montażu konstrukcji stalowych na terenie Dolnego Śląska.

Osiedle dysponuje także własną infrastrukturą handlową, która zaspokaja potrzeby mieszkańców. Przy ulicy Wyspiańskiej funkcjonuje sklep spożywczy abc, natomiast na ulicy Kazimierza Przerwy-Tetmajera można znaleźć sklep pod szyldem Lewiatan, a także sklep wędkarski, który przyciąga pasjonatów tego sportu.

Warto również wspomnieć o prywatnym domu opieki, który znajduje się przy ulicy Wyspiańskiego. Nosi on nazwę „Majowy Sen” i jest przeznaczony dla seniorów. Placówka oferuje łącznie 77 miejsc w pokojach 1, 2 oraz 3-osobowych, a także w apartamentach. Oferowane są zarówno pobyty długoterminowe, jak i czasowe, w tym te po hospitalizacji oraz pooperacyjne, co czyni ją ważnym punktem wsparcia dla osób potrzebujących pomocy.

Turystyka i rekreacja

W okolicy szczytu Krzyżnej Góry znajdują się urokliwe ogródki działkowe, znane jako POD „Łączność”, które cieszą się dużą popularnością wśród mieszkańców. Stanowią one idealne miejsce do odpoczynku i relaksu, szczególnie w cieplejsze dni.

Dodatkowo, w latach 70. XX wieku, na stoku góry został wybudowany Dom Działkowca. Obiekt ten służy jako miejsce wynajmu dla różnych imprez okolicznościowych, takich jak komunie czy wesela, co przyciąga wiele osób z regionu.

Na samym wierzchołku Krzyżnej Góry znajduje się wyjątkowe w Polsce młodzieżowe boisko piłkarskie. Ulokowane na płaskim terenie, boisko to charakteryzuje się nietypowymi wymiarami, gdyż odległość między bramkami wynosi nieco ponad 40 metrów. Powstało z inicjatywy lokalnej społeczności na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, oferując młodym sportowcom wyjątkowe miejsce do rozgrywek.

W ostatnim czasie, przy ulicy Wyspiańskiego, powstała nowa atrakcja zarówno dla mieszkańców, jak i turystów odwiedzających Kłodzko – „Laserarena”. To innowacyjne miejsce przeznaczone do gry w laserowy paintball zyskuje coraz większe zainteresowanie, dostarczając emocji oraz świetnej zabawy dla wszystkich odwiedzających.

Infrastruktura

Transport

Osiedle Krzyżna Góra zyskało na znaczeniu dzięki ulicy Wyspiańskiego, która do 2018 roku była częścią drogi krajowej nr 33. Ta trasa prowadziła do Boboszowa i w dalszej kolejności na granicę z Czechami. Współcześnie ulica Wyspiańskiego otrzymała status drogi powiatowej o numerze 3227D, która łączy Kłodzko z Ołdrzychowicami Kłodzkimi przez Jaszkowę Dolną i Górą oraz Droszków. Mimo otwarcia obwodnicy Kłodzka, ta droga nadal pozostaje jedną z bardziej uczęszczanych tras w mieście.

Wschodni obszar osiedla przecina kolejowa linia nr 276, która łączy Wrocław Główny z Międzylesiem. Odcinek tej trasy, prowadzący z Kłodzka do granicy, został zbudowany w latach 1874–1875. Krzyżna Góra posiada również posterunek odgałęźny Kłodzko Nowe, który stanowi początek dla linii kolejowej nr 309 prowadzącej do Kudowy-Zdroju.

Komunikacja

W Kłodzku od początku lat 90. XX wieku funkcjonowała komunikacja miejska obsługiwana przez prywatnego przewoźnika A-Vista. Linia numer 3, która przebiegała przez osiedle, została jednak zlikwidowana na skutek niskiej frekwencji pasażerów w końcówce tej dekady. W lutym 2019 roku A-Vista wznowiła przewozy pasażerskie przez Krzyżną Górę, uruchamiając linię podmiejską na trasie: Kłodzko – Jaszkowa Dolna. Niestety, po zaledwie czterech miesiącach działalności, kursy zostały zawieszone z podobnych powodów jak wcześniej.

Osiedle obsługiwane jest również przez trasy podmiejskie i dalekobieżne oferowane przez prywatnego przewoźnika Beskid Przewozy oraz PKS Kłodzko. Korzystają oni z przystanku usytuowanego na ulicy Wyspiańskiego.

Bezpieczeństwo

Mieszkańcy osiedla Krzyżna Góra są objęci ochroną przez Komendę Powiatową Straży Pożarnej oraz Komendę Powiatową Policji w Kłodzku, która odpowiada za V Rejon Służbowy. Wszelkie miejscowe zagrożenia są monitorowane, co zapewnia bezpieczeństwo mieszkańców tego obszaru.

---

Oceń: Osiedle Krzyżna Góra (Kłodzko)

---